Қазақша мақал-мәтелдер жинағы

Ағайын туралы › Азамат, жігіт, ер туралы › Ауыл туралы › Жылқы (ат) туралы › Жау, дұшпан туралы › Әйел, жар туралы › Қайын жұрт туралы › Нағашы туралы › Адам туралы › Қонақ, қонақжайлылық туралы › Отан туралы › Туған жер туралы › Ел туралы › Оқу, білім, ғылым туралы › Еңбек туралы › Мал туралы › Өсімдік туралы › Құстар туралы › Ана туралы › Әке туралы › Құдай туралы › Ақша, алтын, қарыз туралы › Ақылды мен ақымақ туралы › Ас туралы › Базар туралы › Ата - ана туралы › Байлық туралы › Бақыт туралы › Батылдық туралы › Батырлық туралы › Би - шешендік туралы › Білім туралы › Бірлік туралы › Уақыт туралы › Достық туралы › Бала туралы › Басшы туралы › Дін туралы › Ел туралы › Әзіл туралы › Жазмыш туралы › Жолдас туралы › Жетімдік туралы › Жолсапар туралы › Көпшілік қауым туралы › Қожа - молда туралы › Замана туралы › Көрші туралы › Ойын туралы › Олжа туралы › Жалғыздық туралы › Өнер туралы › Сауда туралы › Төре туралы › Туыс туралы › Халық туралы › Хан туралы › Үміт туралы › Сүйіспеншілік туралы › Той туралы › Құда туралы › Сақтық туралы › Ой туралы › Ұрлық туралы › Қайраттылық туралы › Кәсіп туралы › Қонақ туралы › Пәле , Дау туралы › Тіл туралы › Әйел заты туралы › Қарттық туралы › Жоқшылық туралы › Тәрбие туралы › Өсиет туралы › Еңбек туралы › Сөз туралы › Отбасы туралы › Денсаулық , Дерт , Қасірет туралы › Жақсылық , Жамандық туралы › Имандылық иірімдері туралы › Төрт түлік туралы › Пендешілік көлеңкелері туралы › Хайуанаттар әлемі туралы › Табиғат көріністері мен құбылыстары туралы › Жаз мезгілі туралы › Су туралы › Жер туралы › Кітап туралы › Туған - туыс туралы ›

Қазақ - ақын, шешен халық. Өте бай сөздік қорын, аса икемді жасампаз көркем тілін өмірдің барлық саласында орны-орнымен жүйелі пайдалана білген. Жүйрік ойлы, терең мағыналы, шешімі байламды бір ауыз дуалы сөзбен ел арасындағы жанжалды, дауды тындырған, қаһарлы қатал жауды райынан қайтарған. Бір ауыз сөзбен жылағанды жұбатқан, діңкелегенді демеген, жасығанды жігерлендірген, түңілгеннің үміт отын жаққан.

Шешендік сөздер - қазақтың ұлттық әдет-ғұрпының, салт-дәстүрінің құнды туындысы. Арнау, толғау, термелі, пернелі шешендік сөздер көне тарихымызбен қатар жалғасқан халқымыздың дүниетанымдық даналығы. Термелі шешендік сөздердің бір көрінісі - мақалдар мен мәтелдер.

Мақал - сөз анасы. Әдемі ұйқасты, үйлесімді ырғақты, өлеңді өрнекпен не шешендік қара сөзбен айшықталған, қысқа да нұсқа айтылатын нақыл сөздердің мәйегі. Көбінесе, екі тармақтан құрылады. Бірінші тармағында ойдың түп негізі пайымдалады, екіншісінде ой қорытындыланып түйінделеді. Мақал сөздер тура және ауыспалы мағынада қолданылады.

Мәтел - мақалға ұқсас, бірақ мақал сияқты екі-үш тармақты емес, өлеңде тұжырымы тұспалды, қара сөзде нұсқалы, қорытынды түйіндеуі тура айтылатын, қарама- қарсы шендестіруі жоқ, ықшам да кестелі нақыл сөз. Толғана, зерделей білер адамның санасына терең ой салуға сұранып тұрған сөз өрнегі, тіл қышымына дөп тиер жебесі.

Мақал мен мәтел - өміршең поэтикалық жанр, қазақ халқының рухани қазынасы, философиялық пайым-түйіні. Ұмытылмай ұрпақтан ұрпаққа жаттала тараған өнегелі, өсиет сөздердің киелі түзілімі. Адам пікірінің дәнекері, аталы сөздің мәуесі, дәмі, тұздығы. Шешендікті қадір тұтқан әрбір қазақ жүйелі сөзге қонақ берген және осы үрдісте ұрпағын тәрбиелеген.