Ұрлық туралы 72
Ұрлық түбі - қорлық.
Urlyq túbi - qorlyq.
Ұры - қарының серігі.
Ury - qarynyń serigi.
Ұры - қасық, ел - теңіз.
Ury - qasyq, el - teńiz.
Ұры - бір түнде бай, бір түнде кедей.
Ury - bir túnde baı, bir túnde kedeı.
Ұрыға мал құтаймас.
Uryǵa mal qutaımas.
Ұрының қатыны өзіне лайық.
Urynyń qatyny ózine laıyq.
Ұры өле-өлгенше ақпын дейді.
Ury óle-ólgenshe aqpyn deıdi.
Ұры түн асқанша,
Бөрі қыр асқанша. Ury tún asqansha,
Bóri qyr asqansha. Ұрының үйі көп,
Бірінен алады, біріне береді. Urynyń úıi kóp,
Birinen alady, birine beredi. Ұры қосыларда ауыз жаласады,
Айырыларда итше таласады. Ury qosylarda aýyz jalasady,
Aıyrylarda ıtshe talasady. Ұрысы күшті болса, иесін сабайды. Urysy kúshti bolsa, ıesin sabaıdy. Ұрыны қарақшы ұрлайды. Uryny qaraqshy urlaıdy. Ұры күндіз босқа ұйықтамайды. Ury kúndiz bosqa uıyqtamaıdy. Ұры тойғанша жеп, өлгенше қарғанады. Ury toıǵansha jep, ólgenshe qarǵanady. Ұрының ойында дар ағашы жүреді. Urynyń oıynda dar aǵashy júredi. Ұры өз малын жейді. Ury óz malyn jeıdi. Ұры басынып ұрлайды. Ury basynyp urlaıdy. Ұры басқаның малын жейді,
Өзінің арын жейді. Ury basqanyń malyn jeıdi,
Óziniń aryn jeıdi. Ұрлықтың соңы қоңыраулы. Urlyqtyń sońy qońyraýly. Ұрлығыңа көнсем де, қорлығыңа көнбеймін. Urlyǵyńa kónsem de, qorlyǵyńa kónbeımin. Ұры малға байымайды,
Қомағай асқа жарымайды. Ury malǵa baıymaıdy,
Qomaǵaı asqa jarymaıdy. Ұры бүлікке құмар,
Шыбын шірікке құмар. Ury búlikke qumar,
Shybyn shirikke qumar. Ұрымен жақын болсаң, ұятқа қаларсың,
Бөрімен жақын болсаң, қораға шабарсың. Urymen jaqyn bolsań, uıatqa qalarsyń,
Bórimen jaqyn bolsań, qoraǵa shabarsyń. Ұрлық қылсаң, жалғыз қыл,
Екеу болса, бірі - айғақ. Urlyq qylsań, jalǵyz qyl,
Ekeý bolsa, biri - aıǵaq. Ұры жете алмайтын жаудікін алады,
Соңынан қуа алмайтын жаяудікін алады. Ury jete almaıtyn jaýdikin alady,
Sońynan qýa almaıtyn jaıaýdikin alady. Жаман ұры жақындағысын қармайды. Jaman ury jaqyndaǵysyn qarmaıdy. Ақылды ұры өз ауылын тонамас. Aqyldy ury óz aýylyn tonamas. Абыройлы болар жігіттің
Алғашқы ұрлығы ашылар. Abyroıly bolar jigittiń
Alǵashqy urlyǵy ashylar. Атақты ұры аштан өледі,
Атақсыз ұры қарын толтырады. Ataqty ury ashtan óledi,
Ataqsyz ury qaryn toltyrady. Арам жесең, тойғаныңша же,
Ұрлық қылсаң, өлгенше қыл. Aram jeseń, toıǵanyńsha je,
Urlyq qylsań, ólgenshe qyl. Сұқ семірмес, ұры байымас. Suq semirmes, ury baıymas. Мешкей семірмейді, ұры байымайды. Meshkeı semirmeıdi, ury baıymaıdy. Атын алдырған ерін жоқтамайды,
Басын алдырған шашын жоқтамайды. Atyn aldyrǵan erin joqtamaıdy,
Basyn aldyrǵan shashyn joqtamaıdy. Балалы үйдің ұрлығы жатпас. Balaly úıdiń urlyǵy jatpas. Білген кісі ұрыны пақыр дейді,
Білмеген кісі ұрыны батыр дейді. Bilgen kisi uryny paqyr deıdi,
Bilmegen kisi uryny batyr deıdi. Ашыққан ұры - ашынған долы. Ashyqqan ury - ashynǵan doly. Бара жатқанның балтасын,
Келе жатқанның кетпенін қоймаған. Bara jatqannyń baltasyn,
Kele jatqannyń ketpenin qoımaǵan. Алдырар күні жаздырар. Aldyrar kúni jazdyrar. Жең ұшынан жалғасқан. Jeń ushynan jalǵasqan. Кебіс ұрлаған - бір кісі,
Күмәнді болар мың кісі. Kebis urlaǵan - bir kisi,
Kúmándi bolar myń kisi. Бір еткенді екі етесің,
Екі еткенді үш етесің,
Үш еткенді әдет етпей, не етесің? Bir etkendi eki etesiń,
Eki etkendi úsh etesiń,
Úsh etkendi ádet etpeı, ne etesiń? Бұзау ұрлаған өгізді де ұрлайды. Buzaý urlaǵan ógizdi de urlaıdy. Түйе ұрлаған да ұры,
Түйме ұрлаған да ұры. Túıe urlaǵan da ury,
Túıme urlaǵan da ury. Бұйдалы түйені ұрлау үшін,
Әуелі сабақты жіп ұрлап көр. Buıdaly túıeni urlaý úshin,
Áýeli sabaqty jip urlap kór. Біреудің жоғын біреу,
Өлең айтып жүріп іздейді. Bireýdiń joǵyn bireý,
Óleń aıtyp júrip izdeıdi. Елді жерде ұры бар,
Таулы жерде бөрі бар. Eldi jerde ury bar,
Taýly jerde bóri bar. Өзі ұры біреуді ұры дейді,
Өзі қара біреуді қара дейді. Ózi ury bireýdi ury deıdi,
Ózi qara bireýdi qara deıdi. Жалаңаш кісіні ұры тонамайды. Jalańash kisini ury tonamaıdy. Ұрлықпен келген ет ұзақ қайнайды. Urlyqpen kelgen et uzaq qaınaıdy. Жазалы ұрының бір беті қара,
Жазалы айғақтың екі беті қара. Jazaly urynyń bir beti qara,
Jazaly aıǵaqtyń eki beti qara. Жортуылшының басы жолда қалады. Jortýylshynyń basy jolda qalady. Адам тілінен жазады, ұры - ізінен. Adam tilinen jazady, ury - izinen. Ұрыға мал көп. Uryǵa mal kóp. Жортуылшы жолдасынан көреді, ұры - серігінен. Jortýylshy joldasynan kóredi, ury - seriginen. Ұсталмаған ұры емес. Ustalmaǵan ury emes. Тентек қашса, биі бар,
Ұры қашса, үйі бар. Tentek qashsa, bıi bar,
Ury qashsa, úıi bar. Алушыны аңдушы жеңер. Alýshyny ańdýshy jeńer. Аңғырт бөрі қой үркітеді,
Аңғал ұры қолға түседі. Ańǵyrt bóri qoı úrkitedi,
Ańǵal ury qolǵa túsedi. Ауыл үйдің моншағын күндіз ұрлап, түнде тақ. Aýyl úıdiń monshaǵyn kúndiz urlap, túnde taq. Қасқыр мен ұры - мінездес,
Екеуі де түнді аңдиды.
Бұлбұл мен гүл - мінездес,
Екеуі де күнді аңдиды. Qasqyr men ury - minezdes,
Ekeýi de túndi ańdıdy.
Bulbul men gúl - minezdes,
Ekeýi de kúndi ańdıdy. Бармақ басты, көз қысты. Barmaq basty, kóz qysty. Айтып істеген ұрлықтың айыбы жоқ. Aıtyp istegen urlyqtyń aıyby joq. Ұрысы күшті болса, иесі өлер,
Айғыры күшті болса, биесі өлер. Urysy kúshti bolsa, ıesi óler,
Aıǵyry kúshti bolsa, bıesi óler. Ұрлаған - бір кісі,
Ұрлатушы - мың кісі. Urlaǵan - bir kisi,
Urlatýshy - myń kisi. Ұрының өзіне сай сырығы бар. Urynyń ózine saı syryǵy bar. Құмсыз шөл, ұрысыз ел болмайды. Qumsyz shól, urysyz el bolmaıdy. Ұрыға құрық берген. Uryǵa quryq bergen. Аттанып барып жылқы алған,
Ат үстінде ұйқы алған. Attanyp baryp jylqy alǵan,
At ústinde uıqy alǵan. Ұрыдан жалмауыз туады,
Жалмауыздан қанды ауыз туады. Urydan jalmaýyz týady,
Jalmaýyzdan qandy aýyz týady. Ет тәттілігін қойса,
Мен ұрлығымды қояр едім. Et táttiligin qoısa,
Men urlyǵymdy qoıar edim. Ұрының арты қуыс. Urynyń arty qýys. Ұрылық - жұқпалы дерт. Urylyq - juqpaly dert.
Бөрі қыр асқанша. Ury tún asqansha,
Bóri qyr asqansha. Ұрының үйі көп,
Бірінен алады, біріне береді. Urynyń úıi kóp,
Birinen alady, birine beredi. Ұры қосыларда ауыз жаласады,
Айырыларда итше таласады. Ury qosylarda aýyz jalasady,
Aıyrylarda ıtshe talasady. Ұрысы күшті болса, иесін сабайды. Urysy kúshti bolsa, ıesin sabaıdy. Ұрыны қарақшы ұрлайды. Uryny qaraqshy urlaıdy. Ұры күндіз босқа ұйықтамайды. Ury kúndiz bosqa uıyqtamaıdy. Ұры тойғанша жеп, өлгенше қарғанады. Ury toıǵansha jep, ólgenshe qarǵanady. Ұрының ойында дар ағашы жүреді. Urynyń oıynda dar aǵashy júredi. Ұры өз малын жейді. Ury óz malyn jeıdi. Ұры басынып ұрлайды. Ury basynyp urlaıdy. Ұры басқаның малын жейді,
Өзінің арын жейді. Ury basqanyń malyn jeıdi,
Óziniń aryn jeıdi. Ұрлықтың соңы қоңыраулы. Urlyqtyń sońy qońyraýly. Ұрлығыңа көнсем де, қорлығыңа көнбеймін. Urlyǵyńa kónsem de, qorlyǵyńa kónbeımin. Ұры малға байымайды,
Қомағай асқа жарымайды. Ury malǵa baıymaıdy,
Qomaǵaı asqa jarymaıdy. Ұры бүлікке құмар,
Шыбын шірікке құмар. Ury búlikke qumar,
Shybyn shirikke qumar. Ұрымен жақын болсаң, ұятқа қаларсың,
Бөрімен жақын болсаң, қораға шабарсың. Urymen jaqyn bolsań, uıatqa qalarsyń,
Bórimen jaqyn bolsań, qoraǵa shabarsyń. Ұрлық қылсаң, жалғыз қыл,
Екеу болса, бірі - айғақ. Urlyq qylsań, jalǵyz qyl,
Ekeý bolsa, biri - aıǵaq. Ұры жете алмайтын жаудікін алады,
Соңынан қуа алмайтын жаяудікін алады. Ury jete almaıtyn jaýdikin alady,
Sońynan qýa almaıtyn jaıaýdikin alady. Жаман ұры жақындағысын қармайды. Jaman ury jaqyndaǵysyn qarmaıdy. Ақылды ұры өз ауылын тонамас. Aqyldy ury óz aýylyn tonamas. Абыройлы болар жігіттің
Алғашқы ұрлығы ашылар. Abyroıly bolar jigittiń
Alǵashqy urlyǵy ashylar. Атақты ұры аштан өледі,
Атақсыз ұры қарын толтырады. Ataqty ury ashtan óledi,
Ataqsyz ury qaryn toltyrady. Арам жесең, тойғаныңша же,
Ұрлық қылсаң, өлгенше қыл. Aram jeseń, toıǵanyńsha je,
Urlyq qylsań, ólgenshe qyl. Сұқ семірмес, ұры байымас. Suq semirmes, ury baıymas. Мешкей семірмейді, ұры байымайды. Meshkeı semirmeıdi, ury baıymaıdy. Атын алдырған ерін жоқтамайды,
Басын алдырған шашын жоқтамайды. Atyn aldyrǵan erin joqtamaıdy,
Basyn aldyrǵan shashyn joqtamaıdy. Балалы үйдің ұрлығы жатпас. Balaly úıdiń urlyǵy jatpas. Білген кісі ұрыны пақыр дейді,
Білмеген кісі ұрыны батыр дейді. Bilgen kisi uryny paqyr deıdi,
Bilmegen kisi uryny batyr deıdi. Ашыққан ұры - ашынған долы. Ashyqqan ury - ashynǵan doly. Бара жатқанның балтасын,
Келе жатқанның кетпенін қоймаған. Bara jatqannyń baltasyn,
Kele jatqannyń ketpenin qoımaǵan. Алдырар күні жаздырар. Aldyrar kúni jazdyrar. Жең ұшынан жалғасқан. Jeń ushynan jalǵasqan. Кебіс ұрлаған - бір кісі,
Күмәнді болар мың кісі. Kebis urlaǵan - bir kisi,
Kúmándi bolar myń kisi. Бір еткенді екі етесің,
Екі еткенді үш етесің,
Үш еткенді әдет етпей, не етесің? Bir etkendi eki etesiń,
Eki etkendi úsh etesiń,
Úsh etkendi ádet etpeı, ne etesiń? Бұзау ұрлаған өгізді де ұрлайды. Buzaý urlaǵan ógizdi de urlaıdy. Түйе ұрлаған да ұры,
Түйме ұрлаған да ұры. Túıe urlaǵan da ury,
Túıme urlaǵan da ury. Бұйдалы түйені ұрлау үшін,
Әуелі сабақты жіп ұрлап көр. Buıdaly túıeni urlaý úshin,
Áýeli sabaqty jip urlap kór. Біреудің жоғын біреу,
Өлең айтып жүріп іздейді. Bireýdiń joǵyn bireý,
Óleń aıtyp júrip izdeıdi. Елді жерде ұры бар,
Таулы жерде бөрі бар. Eldi jerde ury bar,
Taýly jerde bóri bar. Өзі ұры біреуді ұры дейді,
Өзі қара біреуді қара дейді. Ózi ury bireýdi ury deıdi,
Ózi qara bireýdi qara deıdi. Жалаңаш кісіні ұры тонамайды. Jalańash kisini ury tonamaıdy. Ұрлықпен келген ет ұзақ қайнайды. Urlyqpen kelgen et uzaq qaınaıdy. Жазалы ұрының бір беті қара,
Жазалы айғақтың екі беті қара. Jazaly urynyń bir beti qara,
Jazaly aıǵaqtyń eki beti qara. Жортуылшының басы жолда қалады. Jortýylshynyń basy jolda qalady. Адам тілінен жазады, ұры - ізінен. Adam tilinen jazady, ury - izinen. Ұрыға мал көп. Uryǵa mal kóp. Жортуылшы жолдасынан көреді, ұры - серігінен. Jortýylshy joldasynan kóredi, ury - seriginen. Ұсталмаған ұры емес. Ustalmaǵan ury emes. Тентек қашса, биі бар,
Ұры қашса, үйі бар. Tentek qashsa, bıi bar,
Ury qashsa, úıi bar. Алушыны аңдушы жеңер. Alýshyny ańdýshy jeńer. Аңғырт бөрі қой үркітеді,
Аңғал ұры қолға түседі. Ańǵyrt bóri qoı úrkitedi,
Ańǵal ury qolǵa túsedi. Ауыл үйдің моншағын күндіз ұрлап, түнде тақ. Aýyl úıdiń monshaǵyn kúndiz urlap, túnde taq. Қасқыр мен ұры - мінездес,
Екеуі де түнді аңдиды.
Бұлбұл мен гүл - мінездес,
Екеуі де күнді аңдиды. Qasqyr men ury - minezdes,
Ekeýi de túndi ańdıdy.
Bulbul men gúl - minezdes,
Ekeýi de kúndi ańdıdy. Бармақ басты, көз қысты. Barmaq basty, kóz qysty. Айтып істеген ұрлықтың айыбы жоқ. Aıtyp istegen urlyqtyń aıyby joq. Ұрысы күшті болса, иесі өлер,
Айғыры күшті болса, биесі өлер. Urysy kúshti bolsa, ıesi óler,
Aıǵyry kúshti bolsa, bıesi óler. Ұрлаған - бір кісі,
Ұрлатушы - мың кісі. Urlaǵan - bir kisi,
Urlatýshy - myń kisi. Ұрының өзіне сай сырығы бар. Urynyń ózine saı syryǵy bar. Құмсыз шөл, ұрысыз ел болмайды. Qumsyz shól, urysyz el bolmaıdy. Ұрыға құрық берген. Uryǵa quryq bergen. Аттанып барып жылқы алған,
Ат үстінде ұйқы алған. Attanyp baryp jylqy alǵan,
At ústinde uıqy alǵan. Ұрыдан жалмауыз туады,
Жалмауыздан қанды ауыз туады. Urydan jalmaýyz týady,
Jalmaýyzdan qandy aýyz týady. Ет тәттілігін қойса,
Мен ұрлығымды қояр едім. Et táttiligin qoısa,
Men urlyǵymdy qoıar edim. Ұрының арты қуыс. Urynyń arty qýys. Ұрылық - жұқпалы дерт. Urylyq - juqpaly dert.
