Бұл мақалда табиғаттың циклдері мен маусымдардың ауысу кезеңдері туралы айтылған. "Қыстың соңы – жеті тоғыс" дегенде, қыстың аяқталу кезеңінде күн мен түннің, жылудың, суықтың және табиғаттың өзгерістері туралы сөз қозғалады. Яғни, көктемнің алғашқы белгілері байқала бастайды, бірақ әлі де қыстың әсері сезіліп тұрады.

Ал "Көктем басы – бес тоғыс" дегені көктемнің келуімен байланысты. Бұл кезеңде күннің ұзақтығы артып, табиғаттың ояну уақыты басталады. "Бес тоғыс" дегеніміз – 5 күн, яғни көктемнің алғашқы күндерінде күннің жылуы, табиғаттың жаңаруы байқалады.

Мақалдың жалпы мағынасы – маусымдардың өзгеруін, табиғаттың даму циклдарын түсіндіру. Әсіресе, қыс пен көктемнің арасындағы өтпелі кезеңдердегі өзгерістер мен табиғаттың ерекшеліктерін айтуы.