"Жетімнің көңілі жарты" деген мақал - жетім адамның, яғни ата-ана қамқорлығынан, сүйіспеншілігінен, жылуынан айырылған адамның көңіл-күйінің қайғылы екенін білдіреді. Бұл жерде "жарты" сөзінің қолданылуы, жетімнің өмірінде не нәрседен, қандай сезімдерден, қуаныш пен бақыттан айырылғанын көрсетеді. Жетім адамда толық бақыт және тыныштық болмайды, ол өз өмірінде бір нәрсені (ата-ана махаббаты, толық отбасы) жоғалтып алғандай сезінеді.

Сонымен қатар, мақал арқылы қоғамның назарын жетімдерге, олардың қиыншылықтарына, және қоғамның оларды қолдауының маңыздылығына аударуға тырысады. Яғни, адамдар арасында мейірімділік, қамқорлық пен көмек көрсету қажеттігін білдіреді.