Мақал "Ұя баспайтын құс оңаша ұшар" деген сөздерімен адамның немесе кез келген істің қажетсіз, жағымсыз жағдайға душар болып, жалғыз қалғанын білдіреді. "Ұя" - бұл отбасының, ошақтың, туып-өскен жердің, яғни адамның тұрақты мекені, ал "ұшар" дегеніміз - адамның өмірдің қиыншылықтарын жеңіп, өзінің жолымен жалғыз кетіп бара жатқанын немесе өзін-өзі қамтамасыз ететінін білдіреді.

Мақалдың негізгі мағынасы - егер адам өз амалдарын, жауапкершіліктерін дұрыс орындамаса, яғни қоғамда, ортада, отбасында үйлеспей, жалғыз қалатын болса, онда ол өз жолымен, жалғыз озады. Әркімнің өз орны, өз «ұясы» болу керек, әйтпесе, жалғыздығымен, қиыншылығымен бетпе-бет келуі мүмкін.