"Нар сәулеті - ашамай" мақалы қазақ халқында мал бағып, көшпенді өмір сүрген кезде туындаған. Бұл мақалды түсіндіре келе, "нар сәулеті" - нардың (еркек түйенің) күшті, мықты, әрі үлкен әрі салмақты екендігін білдіреді. Ал "ашамай" - түйенің жүруге арналған арнайы мініс құралдарының бірі, яғни кеменің үстінде отырған адамның мінетін нысаны.

Мақалдың мағынасы, негізгі идеясы - үлкен, мықты нәрселер, яғни «нар сәулеті» (нарының күші) оның жүріп өтуі үшін қажетті құралмен (ашамай) тығыз байланысты. Яғни, үлкен мүмкіндіктер мен қасиеттер тек дұрыс құралдар мен әдістер арқылы ғана жүзеге асады.

Сонымен қатар, бұл мақалдың астарында әрбір нәрсенің өз орнын, өз құралы мен әдісін қолдану қажеттілігі жайлы ой да жатыр. Нарының шамасы мен ашамайдың рөлін біріктіре отырып, қоғамда белгілі бір істі дұрыс атқару үшін лайықты құрал-жабдықтар мен білім қажет екендігін түсінуіміз керек.