Әйел заты туралы 129
Қыз - қонақ.
Qyz - qonaq.
Қыз - әкесіне жұлдыз, шешесіне күн.
Qyz - ákesine juldyz, sheshesine kún.
Қыз бала өріс.
Qyz bala óris.
Қыз - ауылдың көркі,
Құндыз болса, бөркі. Qyz - aýyldyń kórki,
Qundyz bolsa, bórki. Қыз жоқ жерде қызық жоқ. Qyz joq jerde qyzyq joq. Қызға бергенді Қыдыр өтер. Qyzǵa bergendi Qydyr óter. Қызға бергенді қыз өтер. Qyzǵa bergendi qyz óter. Қызды ауыл көңілді. Qyzdy aýyl kóńildi. Қыз қылығымен жағады. Qyz qylyǵymen jaǵady. Қыз: «Қуыршақ», - дейді,
Ұл: «Құлыншақ», - дейді. Qyz: «Qýyrshaq», - deıdi,
Ul: «Qulynshaq», - deıdi. Қыздың қырық жаны бар. Qyzdyń qyryq jany bar. Қыз ауыр ма, тұз ауыр ма? Qyz aýyr ma, tuz aýyr ma? Қыздың тамағы қылдай. Qyzdyń tamaǵy qyldaı. Қызым үйде, қылығы түзде. Qyzym úıde, qylyǵy túzde. Қызға қырық жерден тыйым,
Қырық үйден қарауыл. Qyzǵa qyryq jerden tyıym,
Qyryq úıden qaraýyl. Қыз қылығынан. Qyz qylyǵynan. Қызды ауыл өсекшіл. Qyzdy aýyl ósekshil. Қызды қартша сына,
Атты жігітше сына. Qyzdy qartsha syna,
Atty jigitshe syna. Қыз көрейік, қыз көрейік,
Қыз көретін жігітті біз көрейік. Qyz kóreıik, qyz kóreıik,
Qyz kóretin jigitti biz kóreıik. Қызы бардың - көзі бар,
Ұлы бардың - өзі бар. Qyzy bardyń - kózi bar,
Uly bardyń - ózi bar. Қызды таныс алады,
Таныс алмаса, қоныс алады. Qyzdy tanys alady,
Tanys almasa, qonys alady. Қызыңды жеріне бер,
Жер ыңғайы келмесе, еріне бер. Qyzyńdy jerine ber,
Jer yńǵaıy kelmese, erine ber. Қызды ауылдың иті жатпас. Qyzdy aýyldyń ıti jatpas. Қыздың қызылы қашса,
Жігіттің қызығы басылады. Qyzdyń qyzyly qashsa,
Jigittiń qyzyǵy basylady. Қыз келіннен ғибрат алсын,
Ұл елінен ғибрат алсын. Qyz kelinnen ǵıbrat alsyn,
Ul elinen ǵıbrat alsyn. Қыз өссе - үйге жұт,
Ұл өссе - үйге құт. Qyz ósse - úıge jut,
Ul ósse - úıge qut. Бір жақсы қыз,
Екі жаман ұлға татиды. Bir jaqsy qyz,
Eki jaman ulǵa tatıdy. Астың дәмін тұз келтірер,
Ауылдың сәнін қыз келтірер. Astyń dámin tuz keltirer,
Aýyldyń sánin qyz keltirer. Жерді шым, елді қыз біріктіреді. Jerdi shym, eldi qyz biriktiredi. Суды құм бөгейді,
Дауды қыз бөгейді. Sýdy qum bógeıdi,
Daýdy qyz bógeıdi. Судық түбін шым бөгейді,
Даудың түбін қыз бөгейді. Sýdyq túbin shym bógeıdi,
Daýdyń túbin qyz bógeıdi. Қой жүрген жер - береке,
Қыз жүрген жер - мереке. Qoı júrgen jer - bereke,
Qyz júrgen jer - mereke. Ақылды қызға ана көп,
Аяулы жанға пана көп. Aqyldy qyzǵa ana kóp,
Aıaýly janǵa pana kóp. Алқатсаң, алқат қызыңды,
Ақтар ол дәм-тұзыңды. Alqatsań, alqat qyzyńdy,
Aqtar ol dám-tuzyńdy. Күзгі күннің көзіне қызыңды қой,
Көктемнің күніне келініңді қой. Kúzgi kúnniń kózine qyzyńdy qoı,
Kóktemniń kúnine kelinińdi qoı. Гүл өссе - жердің көркі,
Қыз өссе - елдің көркі. Gúl ósse - jerdiń kórki,
Qyz ósse - eldiń kórki. Қыздар, сәулем, толғанда жүріс түзер,
Жүріс түзеп жігітке көзін сүзер. Qyzdar, sáýlem, tolǵanda júris túzer,
Júris túzep jigitke kózin súzer. Бесін болса, күн тұрмас,
Күйеу келсе, қыз тұрмас. Besin bolsa, kún turmas,
Kúıeý kelse, qyz turmas. Арпа берсең, атқа бер,
Күтірлетіп шайнасын;
Қызды берсең, жасқа бер,
Құшақтасып ойнасын. Arpa berseń, atqa ber,
Kútirletip shaınasyn;
Qyzdy berseń, jasqa ber,
Qushaqtasyp oınasyn. Бір қыз күйеуге шықса,
Қырық қыз түс көреді. Bir qyz kúıeýge shyqsa,
Qyryq qyz tús kóredi. Біреу қыз алып қашады,
Біреу қызығына қашады. Bireý qyz alyp qashady,
Bireý qyzyǵyna qashady. Шыққан қыз шиден тысқары. Shyqqan qyz shıden tysqary. Теңін тапса, тегін бер. Teńin tapsa, tegin ber. Қалыңсыз қыз болса да
Кәдесіз қыз болмайды. Qalyńsyz qyz bolsa da
Kádesiz qyz bolmaıdy. Қыздың баласындай, қолдың саласындай. Qyzdyń balasyndaı, qoldyń salasyndaı. Қысыла-қысыла қыз болдым. Qysyla-qysyla qyz boldym. Қыз күнінде бәрі жақсы,
Жаман қатын қайдан шығады? Qyz kúninde bári jaqsy,
Jaman qatyn qaıdan shyǵady? Қымызды кім ішпейді,
Қызды кім айттырмайды. Qymyzdy kim ishpeıdi,
Qyzdy kim aıttyrmaıdy. Қатты айтқан қарындасқа жақпайды. Qatty aıtqan qaryndasqa jaqpaıdy. Ас таңдасаң, аяғына қара,
Қыз таңдасаң, анасына қара. As tańdasań, aıaǵyna qara,
Qyz tańdasań, anasyna qara. Күндес көргеннің қызын алма. Kúndes kórgenniń qyzyn alma. Көп беріп, көргендіден қыз алсаң,
Тік тұрып, мейманыңа қызмет етер.
Аз беріп, көргенсізден қыз алсаң,
Байының қойнына бір жатқанын міндет етер. Kóp berip, kórgendiden qyz alsań,
Tik turyp, meımanyńa qyzmet eter.
Az berip, kórgensizden qyz alsań,
Baıynyń qoınyna bir jatqanyn mindet eter. Жақсы қыз біреу келсе, есік ашар,
Жаман қыз біреу келсе, төрге қашар. Jaqsy qyz bireý kelse, esik ashar,
Jaman qyz bireý kelse, tórge qashar. Ханның қызы шөміш ұстаса,
Қолын кұс басады. Hannyń qyzy shómish ustasa,
Qolyn kus basady. Ондай-ондай хан қызында да болады. Ondaı-ondaı han qyzynda da bolady. Боқшасында боғы жоқ,
Қызының атын Маржанбике қойыпты. Boqshasynda boǵy joq,
Qyzynyń atyn Marjanbıke qoıypty. Тұзды көп сақтама, су болады.
Қызды көп сақтама, күң болады. Tuzdy kóp saqtama, sý bolady.
Qyzdy kóp saqtama, kúń bolady. Қой көрмесек те қи көрдік,
Ешкілі байдың қызы едік. Qoı kórmesek te qı kórdik,
Eshkili baıdyń qyzy edik. Қисық болса да, жол жақсы,
Долы болса да, қыз жақсы.
Саз болса да, жаз жақсы,
Соқыр болса да, қыз жақсы. Qısyq bolsa da, jol jaqsy,
Doly bolsa da, qyz jaqsy.
Saz bolsa da, jaz jaqsy,
Soqyr bolsa da, qyz jaqsy. Қарты бардың хаты бар,
Қызы бардың назы бар. Qarty bardyń haty bar,
Qyzy bardyń nazy bar. Өзі болған қыз төркінін танымас. Ózi bolǵan qyz tórkinin tanymas. Төркін десе, қыз төзбейді,
Көкпек десе, түйе төзбейді. Tórkin dese, qyz tózbeıdi,
Kókpek dese, túıe tózbeıdi. Қыздан туғанның қиығы жоқ,
Туыс қылудың қиыны жоқ. Qyzdan týǵannyń qıyǵy joq,
Týys qylýdyń qıyny joq. Екі қыздың баласында туыстық жоқ,
Туыс қылам деудің дұрыстығы жоқ. Eki qyzdyń balasynda týystyq joq,
Týys qylam deýdiń durystyǵy joq. Ұлға отыз үйден тыйым,
Қызға қырық үйден тыйым. Ulǵa otyz úıden tyıym,
Qyzǵa qyryq úıden tyıym. Тауықты тойындыра алмайсың,
Қызды киіндіре алмайсың. Taýyqty toıyndyra almaısyń,
Qyzdy kıindire almaısyń. Қойшының қызы қой келгенде іс қылар. Qoıshynyń qyzy qoı kelgende is qylar. Жақсы қыз - жағадағы құндыз,
Жақсы жігіт - төбедегі жұлдыз. Jaqsy qyz - jaǵadaǵy qundyz,
Jaqsy jigit - tóbedegi juldyz. Біреудікі біреуге қыздай көрінер. Bireýdiki bireýge qyzdaı kóriner. Отырған қыз орын табар. Otyrǵan qyz oryn tabar. Аш кісі май таңдамас,
Кәрі қыз бай таңдамас. Ash kisi maı tańdamas,
Kári qyz baı tańdamas. Кәрі қыз ер таңдамайды,
Өлген кісі жер таңдамайды. Kári qyz er tańdamaıdy,
Ólgen kisi jer tańdamaıdy. Ойының бекімі жоқ қыз қырық құбылады. Oıynyń bekimi joq qyz qyryq qubylady. Кәрі қыздың ұяты босаға аттағанша. Kári qyzdyń uıaty bosaǵa attaǵansha. Қыздың көзі - қызылда. Qyzdyń kózi - qyzylda. Қызға қырық үйден,
қала берсе, қырық күңнен тыйым. Qyzǵa qyryq úıden,
qala berse, qyryq kúńnen tyıym. Қырық жеті - қыздың құны. Qyryq jeti - qyzdyń quny. Қыз өспес пе, көкіректі теспес пе?! Qyz óspes pe, kókirekti tespes pe?! Қызға қараған күн - айсыз қараңғы түн. Qyzǵa qaraǵan kún - aısyz qarańǵy tún. Қызы бар үйдің келіншегі сүйкімді.
Қыздың сырын жеңгесі біледі. Qyzy bar úıdiń kelinshegi súıkimdi.
Qyzdyń syryn jeńgesi biledi. Қызды жеңге,
Жеңгені теңге бұзады. Qyzdy jeńge,
Jeńgeni teńge buzady. «Кетем!» деген қыз,
«Көке!» десең де тұрмайды. «Ketem!» degen qyz,
«Kóke!» deseń de turmaıdy. Бас-басыңа бай қайда,
Шал да болса тиіп ал. Bas-basyńa baı qaıda,
Shal da bolsa tıip al. Қыз ұзатқанның қызылы қалмайды. Qyz uzatqannyń qyzyly qalmaıdy. Жасауы бар қыздың күйеуі жуас. Jasaýy bar qyzdyń kúıeýi jýas. Кәдесіз күйеу болса да,
Жасаусыз қыз болмайды. Kádesiz kúıeý bolsa da,
Jasaýsyz qyz bolmaıdy. Қыздан туған қияқсыз. Qyzdan týǵan qııaqsyz. Есігі жаманның үйіне барма,
Шешесі жаманның қызын алма. Esigi jamannyń úıine barma,
Sheshesi jamannyń qyzyn alma. Қызбен алыспа, қысырақпен жарыспа Qyzben alyspa, qysyraqpen jaryspa Алысқа қой барады,
Ұзатылған қыз барады. Alysqa qoı barady,
Uzatylǵan qyz barady. Қойшының қызы қой келгенде жүн түтеді. Qoıshynyń qyzy qoı kelgende jún tútedi. Күңнің қызы еркелесе,
Аспандағы жұлдызды әпер дер.
Құлдың ұлы еркелесе,
Ханның қызын әпер дер. Kúńniń qyzy erkelese,
Aspandaǵy juldyzdy áper der.
Quldyń uly erkelese,
Hannyń qyzyn áper der. Мақтаған қыз тойда осырар. Maqtaǵan qyz toıda osyrar. Үлкен қызыңды бермесең де,
Кіші қызыңа ризамын. Úlken qyzyńdy bermeseń de,
Kishi qyzyńa rızamyn. Ақылды қыз білімге жүгірер,
Ақылсыз қыз сөзге ілігер. Aqyldy qyz bilimge júgirer,
Aqylsyz qyz sózge iliger. Кәрі қыз бала тапса,
Қоярға жер таппайды. Kári qyz bala tapsa,
Qoıarǵa jer tappaıdy. Көне етіктіге бармайды,
Көк етікті алмайды. Kóne etiktige barmaıdy,
Kók etikti almaıdy. Бір қызымнан бір қызым сорақы. Bir qyzymnan bir qyzym soraqy. Қыдырмашыл шешенің қызы бастаңғышыл. Qydyrmashyl shesheniń qyzy bastańǵyshyl. Мыржақ жігітке ыржық қыз - Ләйлісі болады. Myrjaq jigitke yrjyq qyz - Láılisi bolady. Жездеме тиіп жетілгенім бар болсын. Jezdeme tıip jetilgenim bar bolsyn. Жазымсыраған қыстан без,
Жасымсыраған қыздан без. Jazymsyraǵan qystan bez,
Jasymsyraǵan qyzdan bez. Құмға сиген білінбес,
Қызға берген көрінбес. Qumǵa sıgen bilinbes,
Qyzǵa bergen kórinbes. Әйелі өлген
Қызды ауылға қарап жылайды. Áıeli ólgen
Qyzdy aýylǵa qarap jylaıdy. Өткелден өткенше қызынды алайын,
Өткен соң аузынды ұрайын. Ótkelden ótkenshe qyzyndy alaıyn,
Ótken soń aýzyndy uraıyn. Қызы бар ауылдыц қыдыры бар. Qyzy bar aýyldyts qydyry bar. Қызымның құлағына алтын сырға. Qyzymnyń qulaǵyna altyn syrǵa. Қызым, саған айтамын,
келінім, сен тында. Qyzym, saǵan aıtamyn,
kelinim, sen tynda. Жауынды күні ат көрме,
Айтты күні қыз көрме. Jaýyndy kúni at kórme,
Aıtty kúni qyz kórme. Қызды қырық кісі айттырады,
Бұйырған біреуі алады. Qyzdy qyryq kisi aıttyrady,
Buıyrǵan bireýi alady. Ауылыңа қалың берсең, төменнен бер,
Қызыңа қалың берсең, жоғарыдан бер. Aýylyńa qalyń berseń, tómennen ber,
Qyzyńa qalyń berseń, joǵarydan ber. Қыздың жолы жіңішке. Qyzdyń joly jińishke. Асыққан қыз ерте кетсе де,
Етек-жеңі жерге жетпейді. Asyqqan qyz erte ketse de,
Etek-jeńi jerge jetpeıdi. Қыздың сырын төркіні біледі. Qyzdyń syryn tórkini biledi. Ананың көңілі қызында,
Қызының көңілі қызылда. Ananyń kóńili qyzynda,
Qyzynyń kóńili qyzylda. Бесік кертпе қыз. Besik kertpe qyz. Қыз-мұңлық. Qyz-muńlyq. Жігіт - күш, қыз - көрік. Jigit - kúsh, qyz - kórik. Жігіт алтын, қыз күміс бойдағында. Jigit altyn, qyz kúmis boıdaǵynda. Ұлға - түтін, қызға - күтім. Ulǵa - tútin, qyzǵa - kútim. Қыз тілеуі - Қыдыр тілеуі. Qyz tileýi - Qydyr tileýi. Жігіт қыз таңдайды,
Қыз жігіт талғайды. Jigit qyz tańdaıdy,
Qyz jigit talǵaıdy. Сұлу жігіт - ел көркі,
Сұлу қыз - үй көркі. Sulý jigit - el kórki,
Sulý qyz - úı kórki. Қалыңдық жасауына қарай назданады. Qalyńdyq jasaýyna qaraı nazdanady. Қыздың көркі - кигені,
Жігіттің көркі - сүйгені. Qyzdyń kórki - kıgeni,
Jigittiń kórki - súıgeni. Қызда көңілің бар болса,
Үмітіңді үзбей бар. Qyzda kóńiliń bar bolsa,
Úmitińdi úzbeı bar. Қыс қыс сияқты болсын,
Қыз қыз сияқты болсын. Qys qys sııaqty bolsyn,
Qyz qyz sııaqty bolsyn. Қыз ұзатылған үй өлік шығарғандай. Qyz uzatylǵan úı ólik shyǵarǵandaı. Ай десе, аузы бар,
Күн десе, көзі бар. Aı dese, aýzy bar,
Kún dese, kózi bar.
Құндыз болса, бөркі. Qyz - aýyldyń kórki,
Qundyz bolsa, bórki. Қыз жоқ жерде қызық жоқ. Qyz joq jerde qyzyq joq. Қызға бергенді Қыдыр өтер. Qyzǵa bergendi Qydyr óter. Қызға бергенді қыз өтер. Qyzǵa bergendi qyz óter. Қызды ауыл көңілді. Qyzdy aýyl kóńildi. Қыз қылығымен жағады. Qyz qylyǵymen jaǵady. Қыз: «Қуыршақ», - дейді,
Ұл: «Құлыншақ», - дейді. Qyz: «Qýyrshaq», - deıdi,
Ul: «Qulynshaq», - deıdi. Қыздың қырық жаны бар. Qyzdyń qyryq jany bar. Қыз ауыр ма, тұз ауыр ма? Qyz aýyr ma, tuz aýyr ma? Қыздың тамағы қылдай. Qyzdyń tamaǵy qyldaı. Қызым үйде, қылығы түзде. Qyzym úıde, qylyǵy túzde. Қызға қырық жерден тыйым,
Қырық үйден қарауыл. Qyzǵa qyryq jerden tyıym,
Qyryq úıden qaraýyl. Қыз қылығынан. Qyz qylyǵynan. Қызды ауыл өсекшіл. Qyzdy aýyl ósekshil. Қызды қартша сына,
Атты жігітше сына. Qyzdy qartsha syna,
Atty jigitshe syna. Қыз көрейік, қыз көрейік,
Қыз көретін жігітті біз көрейік. Qyz kóreıik, qyz kóreıik,
Qyz kóretin jigitti biz kóreıik. Қызы бардың - көзі бар,
Ұлы бардың - өзі бар. Qyzy bardyń - kózi bar,
Uly bardyń - ózi bar. Қызды таныс алады,
Таныс алмаса, қоныс алады. Qyzdy tanys alady,
Tanys almasa, qonys alady. Қызыңды жеріне бер,
Жер ыңғайы келмесе, еріне бер. Qyzyńdy jerine ber,
Jer yńǵaıy kelmese, erine ber. Қызды ауылдың иті жатпас. Qyzdy aýyldyń ıti jatpas. Қыздың қызылы қашса,
Жігіттің қызығы басылады. Qyzdyń qyzyly qashsa,
Jigittiń qyzyǵy basylady. Қыз келіннен ғибрат алсын,
Ұл елінен ғибрат алсын. Qyz kelinnen ǵıbrat alsyn,
Ul elinen ǵıbrat alsyn. Қыз өссе - үйге жұт,
Ұл өссе - үйге құт. Qyz ósse - úıge jut,
Ul ósse - úıge qut. Бір жақсы қыз,
Екі жаман ұлға татиды. Bir jaqsy qyz,
Eki jaman ulǵa tatıdy. Астың дәмін тұз келтірер,
Ауылдың сәнін қыз келтірер. Astyń dámin tuz keltirer,
Aýyldyń sánin qyz keltirer. Жерді шым, елді қыз біріктіреді. Jerdi shym, eldi qyz biriktiredi. Суды құм бөгейді,
Дауды қыз бөгейді. Sýdy qum bógeıdi,
Daýdy qyz bógeıdi. Судық түбін шым бөгейді,
Даудың түбін қыз бөгейді. Sýdyq túbin shym bógeıdi,
Daýdyń túbin qyz bógeıdi. Қой жүрген жер - береке,
Қыз жүрген жер - мереке. Qoı júrgen jer - bereke,
Qyz júrgen jer - mereke. Ақылды қызға ана көп,
Аяулы жанға пана көп. Aqyldy qyzǵa ana kóp,
Aıaýly janǵa pana kóp. Алқатсаң, алқат қызыңды,
Ақтар ол дәм-тұзыңды. Alqatsań, alqat qyzyńdy,
Aqtar ol dám-tuzyńdy. Күзгі күннің көзіне қызыңды қой,
Көктемнің күніне келініңді қой. Kúzgi kúnniń kózine qyzyńdy qoı,
Kóktemniń kúnine kelinińdi qoı. Гүл өссе - жердің көркі,
Қыз өссе - елдің көркі. Gúl ósse - jerdiń kórki,
Qyz ósse - eldiń kórki. Қыздар, сәулем, толғанда жүріс түзер,
Жүріс түзеп жігітке көзін сүзер. Qyzdar, sáýlem, tolǵanda júris túzer,
Júris túzep jigitke kózin súzer. Бесін болса, күн тұрмас,
Күйеу келсе, қыз тұрмас. Besin bolsa, kún turmas,
Kúıeý kelse, qyz turmas. Арпа берсең, атқа бер,
Күтірлетіп шайнасын;
Қызды берсең, жасқа бер,
Құшақтасып ойнасын. Arpa berseń, atqa ber,
Kútirletip shaınasyn;
Qyzdy berseń, jasqa ber,
Qushaqtasyp oınasyn. Бір қыз күйеуге шықса,
Қырық қыз түс көреді. Bir qyz kúıeýge shyqsa,
Qyryq qyz tús kóredi. Біреу қыз алып қашады,
Біреу қызығына қашады. Bireý qyz alyp qashady,
Bireý qyzyǵyna qashady. Шыққан қыз шиден тысқары. Shyqqan qyz shıden tysqary. Теңін тапса, тегін бер. Teńin tapsa, tegin ber. Қалыңсыз қыз болса да
Кәдесіз қыз болмайды. Qalyńsyz qyz bolsa da
Kádesiz qyz bolmaıdy. Қыздың баласындай, қолдың саласындай. Qyzdyń balasyndaı, qoldyń salasyndaı. Қысыла-қысыла қыз болдым. Qysyla-qysyla qyz boldym. Қыз күнінде бәрі жақсы,
Жаман қатын қайдан шығады? Qyz kúninde bári jaqsy,
Jaman qatyn qaıdan shyǵady? Қымызды кім ішпейді,
Қызды кім айттырмайды. Qymyzdy kim ishpeıdi,
Qyzdy kim aıttyrmaıdy. Қатты айтқан қарындасқа жақпайды. Qatty aıtqan qaryndasqa jaqpaıdy. Ас таңдасаң, аяғына қара,
Қыз таңдасаң, анасына қара. As tańdasań, aıaǵyna qara,
Qyz tańdasań, anasyna qara. Күндес көргеннің қызын алма. Kúndes kórgenniń qyzyn alma. Көп беріп, көргендіден қыз алсаң,
Тік тұрып, мейманыңа қызмет етер.
Аз беріп, көргенсізден қыз алсаң,
Байының қойнына бір жатқанын міндет етер. Kóp berip, kórgendiden qyz alsań,
Tik turyp, meımanyńa qyzmet eter.
Az berip, kórgensizden qyz alsań,
Baıynyń qoınyna bir jatqanyn mindet eter. Жақсы қыз біреу келсе, есік ашар,
Жаман қыз біреу келсе, төрге қашар. Jaqsy qyz bireý kelse, esik ashar,
Jaman qyz bireý kelse, tórge qashar. Ханның қызы шөміш ұстаса,
Қолын кұс басады. Hannyń qyzy shómish ustasa,
Qolyn kus basady. Ондай-ондай хан қызында да болады. Ondaı-ondaı han qyzynda da bolady. Боқшасында боғы жоқ,
Қызының атын Маржанбике қойыпты. Boqshasynda boǵy joq,
Qyzynyń atyn Marjanbıke qoıypty. Тұзды көп сақтама, су болады.
Қызды көп сақтама, күң болады. Tuzdy kóp saqtama, sý bolady.
Qyzdy kóp saqtama, kúń bolady. Қой көрмесек те қи көрдік,
Ешкілі байдың қызы едік. Qoı kórmesek te qı kórdik,
Eshkili baıdyń qyzy edik. Қисық болса да, жол жақсы,
Долы болса да, қыз жақсы.
Саз болса да, жаз жақсы,
Соқыр болса да, қыз жақсы. Qısyq bolsa da, jol jaqsy,
Doly bolsa da, qyz jaqsy.
Saz bolsa da, jaz jaqsy,
Soqyr bolsa da, qyz jaqsy. Қарты бардың хаты бар,
Қызы бардың назы бар. Qarty bardyń haty bar,
Qyzy bardyń nazy bar. Өзі болған қыз төркінін танымас. Ózi bolǵan qyz tórkinin tanymas. Төркін десе, қыз төзбейді,
Көкпек десе, түйе төзбейді. Tórkin dese, qyz tózbeıdi,
Kókpek dese, túıe tózbeıdi. Қыздан туғанның қиығы жоқ,
Туыс қылудың қиыны жоқ. Qyzdan týǵannyń qıyǵy joq,
Týys qylýdyń qıyny joq. Екі қыздың баласында туыстық жоқ,
Туыс қылам деудің дұрыстығы жоқ. Eki qyzdyń balasynda týystyq joq,
Týys qylam deýdiń durystyǵy joq. Ұлға отыз үйден тыйым,
Қызға қырық үйден тыйым. Ulǵa otyz úıden tyıym,
Qyzǵa qyryq úıden tyıym. Тауықты тойындыра алмайсың,
Қызды киіндіре алмайсың. Taýyqty toıyndyra almaısyń,
Qyzdy kıindire almaısyń. Қойшының қызы қой келгенде іс қылар. Qoıshynyń qyzy qoı kelgende is qylar. Жақсы қыз - жағадағы құндыз,
Жақсы жігіт - төбедегі жұлдыз. Jaqsy qyz - jaǵadaǵy qundyz,
Jaqsy jigit - tóbedegi juldyz. Біреудікі біреуге қыздай көрінер. Bireýdiki bireýge qyzdaı kóriner. Отырған қыз орын табар. Otyrǵan qyz oryn tabar. Аш кісі май таңдамас,
Кәрі қыз бай таңдамас. Ash kisi maı tańdamas,
Kári qyz baı tańdamas. Кәрі қыз ер таңдамайды,
Өлген кісі жер таңдамайды. Kári qyz er tańdamaıdy,
Ólgen kisi jer tańdamaıdy. Ойының бекімі жоқ қыз қырық құбылады. Oıynyń bekimi joq qyz qyryq qubylady. Кәрі қыздың ұяты босаға аттағанша. Kári qyzdyń uıaty bosaǵa attaǵansha. Қыздың көзі - қызылда. Qyzdyń kózi - qyzylda. Қызға қырық үйден,
қала берсе, қырық күңнен тыйым. Qyzǵa qyryq úıden,
qala berse, qyryq kúńnen tyıym. Қырық жеті - қыздың құны. Qyryq jeti - qyzdyń quny. Қыз өспес пе, көкіректі теспес пе?! Qyz óspes pe, kókirekti tespes pe?! Қызға қараған күн - айсыз қараңғы түн. Qyzǵa qaraǵan kún - aısyz qarańǵy tún. Қызы бар үйдің келіншегі сүйкімді.
Қыздың сырын жеңгесі біледі. Qyzy bar úıdiń kelinshegi súıkimdi.
Qyzdyń syryn jeńgesi biledi. Қызды жеңге,
Жеңгені теңге бұзады. Qyzdy jeńge,
Jeńgeni teńge buzady. «Кетем!» деген қыз,
«Көке!» десең де тұрмайды. «Ketem!» degen qyz,
«Kóke!» deseń de turmaıdy. Бас-басыңа бай қайда,
Шал да болса тиіп ал. Bas-basyńa baı qaıda,
Shal da bolsa tıip al. Қыз ұзатқанның қызылы қалмайды. Qyz uzatqannyń qyzyly qalmaıdy. Жасауы бар қыздың күйеуі жуас. Jasaýy bar qyzdyń kúıeýi jýas. Кәдесіз күйеу болса да,
Жасаусыз қыз болмайды. Kádesiz kúıeý bolsa da,
Jasaýsyz qyz bolmaıdy. Қыздан туған қияқсыз. Qyzdan týǵan qııaqsyz. Есігі жаманның үйіне барма,
Шешесі жаманның қызын алма. Esigi jamannyń úıine barma,
Sheshesi jamannyń qyzyn alma. Қызбен алыспа, қысырақпен жарыспа Qyzben alyspa, qysyraqpen jaryspa Алысқа қой барады,
Ұзатылған қыз барады. Alysqa qoı barady,
Uzatylǵan qyz barady. Қойшының қызы қой келгенде жүн түтеді. Qoıshynyń qyzy qoı kelgende jún tútedi. Күңнің қызы еркелесе,
Аспандағы жұлдызды әпер дер.
Құлдың ұлы еркелесе,
Ханның қызын әпер дер. Kúńniń qyzy erkelese,
Aspandaǵy juldyzdy áper der.
Quldyń uly erkelese,
Hannyń qyzyn áper der. Мақтаған қыз тойда осырар. Maqtaǵan qyz toıda osyrar. Үлкен қызыңды бермесең де,
Кіші қызыңа ризамын. Úlken qyzyńdy bermeseń de,
Kishi qyzyńa rızamyn. Ақылды қыз білімге жүгірер,
Ақылсыз қыз сөзге ілігер. Aqyldy qyz bilimge júgirer,
Aqylsyz qyz sózge iliger. Кәрі қыз бала тапса,
Қоярға жер таппайды. Kári qyz bala tapsa,
Qoıarǵa jer tappaıdy. Көне етіктіге бармайды,
Көк етікті алмайды. Kóne etiktige barmaıdy,
Kók etikti almaıdy. Бір қызымнан бір қызым сорақы. Bir qyzymnan bir qyzym soraqy. Қыдырмашыл шешенің қызы бастаңғышыл. Qydyrmashyl shesheniń qyzy bastańǵyshyl. Мыржақ жігітке ыржық қыз - Ләйлісі болады. Myrjaq jigitke yrjyq qyz - Láılisi bolady. Жездеме тиіп жетілгенім бар болсын. Jezdeme tıip jetilgenim bar bolsyn. Жазымсыраған қыстан без,
Жасымсыраған қыздан без. Jazymsyraǵan qystan bez,
Jasymsyraǵan qyzdan bez. Құмға сиген білінбес,
Қызға берген көрінбес. Qumǵa sıgen bilinbes,
Qyzǵa bergen kórinbes. Әйелі өлген
Қызды ауылға қарап жылайды. Áıeli ólgen
Qyzdy aýylǵa qarap jylaıdy. Өткелден өткенше қызынды алайын,
Өткен соң аузынды ұрайын. Ótkelden ótkenshe qyzyndy alaıyn,
Ótken soń aýzyndy uraıyn. Қызы бар ауылдыц қыдыры бар. Qyzy bar aýyldyts qydyry bar. Қызымның құлағына алтын сырға. Qyzymnyń qulaǵyna altyn syrǵa. Қызым, саған айтамын,
келінім, сен тында. Qyzym, saǵan aıtamyn,
kelinim, sen tynda. Жауынды күні ат көрме,
Айтты күні қыз көрме. Jaýyndy kúni at kórme,
Aıtty kúni qyz kórme. Қызды қырық кісі айттырады,
Бұйырған біреуі алады. Qyzdy qyryq kisi aıttyrady,
Buıyrǵan bireýi alady. Ауылыңа қалың берсең, төменнен бер,
Қызыңа қалың берсең, жоғарыдан бер. Aýylyńa qalyń berseń, tómennen ber,
Qyzyńa qalyń berseń, joǵarydan ber. Қыздың жолы жіңішке. Qyzdyń joly jińishke. Асыққан қыз ерте кетсе де,
Етек-жеңі жерге жетпейді. Asyqqan qyz erte ketse de,
Etek-jeńi jerge jetpeıdi. Қыздың сырын төркіні біледі. Qyzdyń syryn tórkini biledi. Ананың көңілі қызында,
Қызының көңілі қызылда. Ananyń kóńili qyzynda,
Qyzynyń kóńili qyzylda. Бесік кертпе қыз. Besik kertpe qyz. Қыз-мұңлық. Qyz-muńlyq. Жігіт - күш, қыз - көрік. Jigit - kúsh, qyz - kórik. Жігіт алтын, қыз күміс бойдағында. Jigit altyn, qyz kúmis boıdaǵynda. Ұлға - түтін, қызға - күтім. Ulǵa - tútin, qyzǵa - kútim. Қыз тілеуі - Қыдыр тілеуі. Qyz tileýi - Qydyr tileýi. Жігіт қыз таңдайды,
Қыз жігіт талғайды. Jigit qyz tańdaıdy,
Qyz jigit talǵaıdy. Сұлу жігіт - ел көркі,
Сұлу қыз - үй көркі. Sulý jigit - el kórki,
Sulý qyz - úı kórki. Қалыңдық жасауына қарай назданады. Qalyńdyq jasaýyna qaraı nazdanady. Қыздың көркі - кигені,
Жігіттің көркі - сүйгені. Qyzdyń kórki - kıgeni,
Jigittiń kórki - súıgeni. Қызда көңілің бар болса,
Үмітіңді үзбей бар. Qyzda kóńiliń bar bolsa,
Úmitińdi úzbeı bar. Қыс қыс сияқты болсын,
Қыз қыз сияқты болсын. Qys qys sııaqty bolsyn,
Qyz qyz sııaqty bolsyn. Қыз ұзатылған үй өлік шығарғандай. Qyz uzatylǵan úı ólik shyǵarǵandaı. Ай десе, аузы бар,
Күн десе, көзі бар. Aı dese, aýzy bar,
Kún dese, kózi bar.
