Мақалды түсіндіру барысында оның мазмұны мен мәтініндегі терең мағынаны ескеру қажет. "Жан жұтамай мал жұтамайды" деп аталатын мақал, негізінен, адамның немесе қоғамның игілігі мен әл-ауқаты жан дүниесінің, рухани байлығының және моральдық жағдайының қалыпты болуымен байланысты екенін білдіреді.

Мақалдың мағынасы мынадай:

1. **Адамның рухани және физикалық әлемі**: Адамның қауіпсіздігі мен бақыты тек материалды игіліктерге (мал, мүлік) емес, сонымен қатар оның жан-дүниесіне, психологиялық және рухани жағдайына да тікелей байланысты. Яғни, адам жақсы жағдайда болғанда ғана оның материалдық жағдайы да жақсы болады.

2. **Екі жақты байланыс**: Бұл мақал материалдық байлық пен рухани байлықтың бір-бірімен байланысын көрсетеді. Егер адам жан дүниесінде тыныштық пен қуаныш сезінсе, онда оның материалдық байлығы да артып, жақсы өмір сүруге мүмкіндік алады.

3. **Тұрмыстың мәні**: Мақал тұрмыстың елеулі аспектілерін атап өтеді – адамның физикалық және психологиялық қажеттіліктері теңгерілгенде ғана ол толығымен бақытты болады.

Қорытындылай келе, "Жан жұтамай мал жұтамайды" деген мақал, жан сарайының байлығы мен бақыты материалдық игіліктерге жету жолындағы негізгі фактор екендігін меңзейді.