"Есекті отқа айдасаң, боққа қашар" деген мақал - адамбаласының өз іс-әрекеттерінің нәтижеін түсінуі қажеттігін білдіреді. Бұл мақалда есек - еңбекке бейім, бірақ қыңыр жануар ретінде символ ретінде алынған. Отқа айдау - қиыншылыққа немесе қауіпті жағдайға тап болу дегенді білдіреді. Боқа қашу - қорқыныш пен үрейдің әсерінен оңайлықпен кету дегенді білдіреді.

Мақалдың мағынасы - егер адамды, әсіресе біреуді қиындыққа немесе қауіпті істерге итермелесе, ол сол қиындыққа төтеп берудің орнына, қашып құтылуға тырысады. Яғни шектен тыс қиыншылықтар немесе қауіпсіздіксіздік жағдайындағы адамға сенім артпау керектігін, әркімнің өз шегін білгені маңызды екенін айтады.

Сондықтан, бұл мақал әлеуметтік, психологиалық аспектілерді қамтиды, адамның табиғатына тән реакцияларды сипаттайды.